Cách chia thừa kế theo di chúc

Di chúc là  sự thể hiện ý chí của cá nhân nhằm chuyển tài sản của mình cho người khác sau khi chết. Vậy cách chia thừa kế theo di chúc được thực hiện như thế nào?

Để việc chia thừa kế theo di chúc có thể thực hiện được, di chúc cần đáp ứng đầy đủ 2 điều kiện sau:

Thứ nhất, di chúc phải hợp pháp. Theo quy định của pháp luật hiện hành, di chúc để hợp pháp thì phải có đủ các điều kiện sau đây:

- Về người lập di chúc: Người lập di chúc minh mẫn, sáng suốt trong khi lập di chúc; không bị lừa dối, đe doạ, cưỡng ép;

- Về nội dung của di chúc: Nội dung không vi phạm điều cấm của luật, không trái đạo đức xã hội;

- Về hình thức của di chúc: Di chúc có thể tồn tại dưới 2 hình thức là di chúc miệng và di chúc bằng văn bản. 

Đối với điều kiện về hình thức, mặc dù nguyên tắc chung là di chúc có thể tồn tại ở dạng bằng văn bản hoặc di chúc miệng. Tuy nhiên, trong một số trường hợp và một số chủ thể nhất định thì Bộ luật Dân sự 2015 yêu cầu phải được thực hiện theo hình thức quy định tại Điều 630, cụ thể là:

• Người từ đủ mười lăm tuổi đến chưa đủ mười tám tuổi phải được lập thành văn bản và phải được cha, mẹ hoặc người giám hộ đồng ý về việc lập di chúc.
• Người bị hạn chế về thể chất hoặc của người không biết chữ phải được người làm chứng lập thành văn bản và có công chứng hoặc chứng thực.
• Di chúc miệng được coi là hợp pháp nếu người di chúc miệng thể hiện ý chí cuối cùng của mình trước mặt ít nhất hai người làm chứng và ngay sau khi người di chúc miệng thể hiện ý chí cuối cùng, người làm chứng ghi chép lại, cùng ký tên hoặc điểm chỉ. Trong thời hạn 05 ngày làm việc, kể từ ngày người di chúc miệng thể hiện ý chí cuối cùng thì di chúc phải được công chứng viên hoặc cơ quan có thẩm quyền chứng thực xác nhận chữ ký hoặc điểm chỉ của người làm chứng.

Về nguyên tắc, chỉ cần đáp ứng đầy đủ các 03 điều kiện trên, di chúc được xác định là hợp pháp.

Thứ hai, di chúc có hiệu lực

Theo quy định của pháp luật, di chúc không có hiệu lực trong các trường hợp sau:

- Tất cả người thừa kế theo di chúc chết trước hoặc chết cùng thời điểm với người lập di chúc;

- Tất cả các cơ quan, tổ chức được chỉ định là người thừa kế không còn tồn tại vào thời điểm mở thừa kế.

- Di sản để lại cho người thừa kế không còn vào thời điểm mở thừa kế

- Đó không phải là bản di chúc sau cùng trong trường hợp người để lại di chúc để lại nhiều bản di chúc. 

Di chúc không thuộc một trong các trường hợp trên thì có hiệu lực pháp luật. Trong trường hợp di chúc bị vô hiệu một phần thì phần còn lại của di chúc vẫn có hiệu lực.

 Khi di chúc hợp pháp và có hiệu lực pháp luật, việc chia thừa kế được tiến hành theo các bước sau:

• Bước 1: Xác định những người thừa kế theo pháp luật và tính toán hai phần ba suất của một người thừa kế theo pháp luật
• Bước 2: Chia thừa kế theo di chúc
• Bước 3: Lưu ý trong trường hợp tồn tại người thừa kế không phụ thuộc vào nội dung di chúc. 

Di chúc, theo nguyên tắc chung của pháp luật dân sự, được lập theo sự định đoạt tự nguyện của người sở hữu tài sản. Tuy nhiên, Bộ luật Dân sự 2015 tại Điều 644 quy định nhóm người luôn được chia tài sản thừa kế kể cả trong trường hợp người để lại di sản không cho hưởng di sản hoặc chỉ cho hưởng phần di sản ít hơn hai phần ba của một suất thừa kế theo pháp luật nếu di sản được chia theo pháp luật để đảm bảo quyền lợi cho họ, cụ thể bao gồm:

- Con chưa thành niên, cha, mẹ, vợ, chồng;

- Con thành niên mà không có khả năng lao động.

Khi đó, những người được chia di sản không thuộc nhóm người trên sẽ hoàn lại cho người thừa kế không phụ thuộc vào nội dung di chúc theo tỷ lệ tương ứng với phần di sản mà họ được thừa kế theo di chúc.

TIN LIÊN QUAN:

Nghĩa vụ trả nợ cho người đã mất

Thừa kế theo quy định của pháp luật

Quyền thừa kế trong luật dân sự

Danh bạ Luật sư Thừa kế - Di chúc