THỪA KẾ THẾ VỊ

Tóm tắt câu hỏi: Năm 2019 bà nội tôi mất có để lại di chúc định đoạt 1 mảnh đất diện tích 1000m2 đứng tên bà. Trong bản di chúc có ghi nhận rằng bà cho bác tôi con trai lớn của bà 700m2, còn cho bố tôi 300m2. Nhưng bố tôi, người được chỉ định thừa kế trong di chúc đã mất vào năm 2013, bố tôi có 2 người con là tôi và 1 người em trai. Giờ tôi muốn hỏi liệu chị em tôi có được quyền thừa kế di sản là mảnh đất 300m2 mà đáng ra nếu bố tôi còn sống được hưởng không?

Căn cứ Điều 652 Bộ luật dân sự 2015 quy định về thừa kế thế vị: “Trường hợp con của người để lại di sản chết trước hoặc cùng một thời điểm với người để lại di sản thì cháu được hưởng phần di sản mà cha hoặc mẹ của cháu được hưởng nếu còn sống; nếu cháu cũng chết trước hoặc cùng một thời điểm với người để lại di sản thì chắt được hưởng phần di sản mà cha hoặc mẹ của chắt được hưởng nếu còn sống”.

Do đó, nếu bố bạn mất trước bà nội, thì bạn và em trai sẽ được hưởng thừa kế thế vị thay bố đối với phần di sản bà nội để lại. Tuy nhiên quy định này chỉ áp dụng đối với trường hợp thừa kế theo pháp luật. Trong trường hợp này, bà nội mất có để lại di chúc. Nên trước hết ta xem xét hiệu lực đối với di chúc của bà nội để lại.

Căn cứ theo quy định Điều 643 Bộ luật dân sự 2015 quy định về hiệu lực pháp luật của di chúc thì "Di chúc có hiệu lực từ thời điểm mở thừa kế. Nếu trong trường hợp người thừa kế theo di chúc chết trước hoặc chết cùng thời điểm với người lập di chúc thì di chúc không có hiệu lực toàn bộ hoặc một phần hoặc trong trường hợp cơ quan, tổ chức được chỉ định là người thừa kế không còn tồn tại vào thời điểm mở thừa kế thì di chúc không có hiệu lực toàn bộ hoặc một phần. Trường hợp có nhiều người thừa kế theo di chúc mà có người chết trước hoặc chết cùng thời điểm với người lập di chúc, một trong nhiều cơ quan, tổ chức được chỉ định hưởng thừa kế theo di chúc không còn tồn tại vào thời điểm mở thừa kế thì chỉ phần di chúc có liên quan đến cá nhân, cơ quan, tổ chức này không có hiệu lực. Ngoài những trường hợp quy định ở trên thì di chúc không có hiệu lực, nếu di sản để lại cho người thừa kế không còn vào thời điểm mở thừa kế; nếu di sản để lại cho người thừa kế chỉ còn một phần thì phần di chúc về phần di sản còn lại vẫn có hiệu lực. Khi di chúc có phần không hợp pháp mà không ảnh hưởng đến hiệu lực của các phần còn lại thì chỉ phần đó không có hiệu lực. Khi một người để lại nhiều bản di chúc đối với một tài sản thì chỉ bản di chúc sau cùng có hiệu lực"

Vì bố mất năm 2006, nhưng đến 2012 bà nội mới mất để lại di chúc. Như vậy thì người thừa kế (ba chị) đã chết trước khi người để lại thừa kế lập di chúc (bà nội), nên di chúc bà nội bạn sẽ không có hiệu lực một phần hoặc toàn bộ. Bởi vì thông tin bạn đưa ra chưa đủ nên ta phải xem xét tiếp để xem phần nội dung trong di chúc mà bà nội bạn định đoạt trong đã đúng chưa? Có hai trường hợp sau:

Trường hợp 1: Nếu phần diện tích của bà nội bạn 1000m2 này là tài sản riêng của bà bội bạn mà không phải là tài sản chung của ông bà nội thì quyền định đoạt đối với toàn bộ thửa đất trên trong di chúc là hợp pháp. Phần cho bác cả 700m2 đất là hợp pháp theo di chúc. Phần 300m2 còn lại theo di chúc sẽ vô hiệu do người được thừa kế theo di chúc chết trước với người lập di chúc. Phần này sẽ tiến hành chia theo pháp luật, chia làm 2 phần, bác cả chị được 150m2, chị và em trai được hưởng 150m2 còn lại do thừa kế thế vị.

Trường hợp 2: Nếu phần diện tích đất trên là tài sản chung của ông bà nội bạn thì di chúc trên vô hiệu bởi bà chị không có quyền định đoạt toàn bộ 1000m2 đất này mà bà bạn chỉ được định đoạt 1 nửa là 500m2 là phần tài sản có được trong khối tài sản chung với ông nội bạn. Do đó, nếu di chúc trên vô hiệu, thì sẽ tiến hành chia thừa kế theo pháp luật. Diện tích 1000m2 đất này sẽ chia cho những người thuộc hàng thừa kế thứ nhất. Giả sử ông bà nội chỉ có bác và ba bạn thì 1000 m2 đất chia 2 phần bằng nhau, bác cả chị 500m2, chị và em trai chị được 500m2 còn lại do thừa kế thế vị.

Hy vọng những chia sẻ trên đây sẽ giúp ích cho bạn. Nếu còn bất kỳ thắc mắc khác thì hãy liên hệ cho chúng tôi thông qua hotline để được giải đáp. Chúng tôi luôn sẵn sàng hỗ trợ.

Thông tin liên hệ:

Văn phòng Luật sư Thục và Công sự

Địa chỉ: Số 4, Đường số 6, Phường Linh Chiểu, TP. Thủ Đức, TP. Hồ Chí Minh

Điện thoại/Zalo/Telegram: 091.855.89.68 (Luật sư Nguyễn Hữu Thục)

Email: luatsuthuc@tlaw.com.vn