Luật đền bù tai nạn giao thông

Khi gây tai nạn giao thông, thực tế, người gây tai nạn có thể gây ra những thiệt hại về người (sức khỏe, tính mạng) và tài sản cho người khác. Khi đó, người gây thiệt hại phải đền bù cho người bị thiệt hại những tổn thất mà người bị thiệt hại phải chi trả để khắc phục thiệt hại. Theo thuật ngữ pháp lý thì đây được gọi là bồi thường thiệt hại. Đến nay, chưa có đạo luật riêng nào quy định cụ thể về vấn đề bồi thường thiệt hại mà được quy định tại Bộ luật Dân sự năm 2015.

Điều 584 của Bộ luật Dân sự 2015 quy định: “Người nào có hành vi xâm phạm tính mạng, sức khỏe, danh dự, nhân phẩm, uy tín, tài sản, quyền, lợi ích hợp pháp khác của người khác mà gây thiệt hại thì phải bồi thường”. Đối với mỗi trường hợp thì mức thiệt hại xảy ra sẽ khác nhau, do đó, không thể quy định cụ thể mức bồi thường được mà phải căn cứ vào từng sự việc cụ thể. Theo đó, Bộ luật Dân sự 2015 chỉ đưa ra các căn cứ để xác định được thiệt hại như sau:

Xác định thiệt hại

1.1. Đối với thiệt hại về tài sản

Điều 589 Bộ luật Dân sự quy định thiệt hại do tài sản bị xâm phạm bao gồm:

“1. Tài sản bị mất, bị hủy hoại hoặc bị hư hỏng.

2. Lợi ích gắn liền với việc sử dụng, khai thác tài sản bị mất, bị giảm sút.

3. Chi phí hợp lý để ngăn chặn, hạn chế và khắc phục thiệt hại.

4. Thiệt hại khác do luật quy định.”

Đối với tài sản thì thường sẽ xác định được giá trị của tài sản bị thiệt hại thông qua việc định giá tài sản. Do đó, người bị thiệt hại về tài sản căn cứ vào giá trị được định giá tại thời điểm bị thiệt hại để làm căn cứ yêu cầu bồi thường theo quy định.

1.2. Đối với thiệt hại về người

Thiệt hại về người được chia làm 02 trường hợp:

Thiệt hại do sức khỏe bị xâm phạm, bao gồm:

“a) Chi phí hợp lý cho việc cứu chữa, bồi dưỡng, phục hồi sức khỏe và chức năng bị mất, bị giảm sút của người bị thiệt hại;

b) Thu nhập thực tế bị mất hoặc bị giảm sút của người bị thiệt hại; nếu thu nhập thực tế của người bị thiệt hại không ổn định và không thể xác định được thì áp dụng mức thu nhập trung bình của lao động cùng loại;

c) Chi phí hợp lý và phần thu nhập thực tế bị mất của người chăm sóc người bị thiệt hại trong thời gian điều trị; nếu người bị thiệt hại mất khả năng lao động và cần phải có người thường xuyên chăm sóc thì thiệt hại bao gồm cả chi phí hợp lý cho việc chăm sóc người bị thiệt hại;

d) Thiệt hại khác do luật quy định.”

Người chịu trách nhiệm bồi thường trong trường hợp sức khỏe của người khác bị xâm phạm phải bồi thường thiệt hại theo quy định trên và một khoản tiền khác để bù đắp tổn thất về tinh thần mà người đó gánh chịu. Mức bồi thường bù đắp tổn thất về tinh thần do các bên thỏa thuận; nếu không thỏa thuận được thì mức tối đa cho một người có sức khỏe bị xâm phạm không quá năm mươi lần mức lương cơ sở do Nhà nước quy định.

b) Thiệt hại do tính mạng bị xâm phạm, bao gồm:

“a) Thiệt hại do sức khỏe bị xâm phạm theo quy định tại Điều 590 của Bộ luật này;

b) Chi phí hợp lý cho việc mai táng;

c) Tiền cấp dưỡng cho những người mà người bị thiệt hại có nghĩa vụ cấp dưỡng;

d) Thiệt hại khác do luật quy định.”

Người chịu trách nhiệm bồi thường trong trường hợp tính mạng của người khác bị xâm phạm phải bồi thường thiệt hại theo quy định tại khoản 1 Điều này và một khoản tiền khác để bù đắp tổn thất về tinh thần cho những người thân thích thuộc hàng thừa kế thứ nhất của người bị thiệt hại, nếu không có những người này thì người mà người bị thiệt hại đã trực tiếp nuôi dưỡng, người đã trực tiếp nuôi dưỡng người bị thiệt hại được hưởng khoản tiền này. Mức bồi thường bù đắp tổn thất về tinh thần do các bên thỏa thuận; nếu không thỏa thuận được thì mức tối đa cho một người có tính mạng bị xâm phạm không quá một trăm lần mức lương cơ sở do Nhà nước quy định.

2. Nguyên tắc bồi thường

Bộ luật Dân sự 2015 quy định nguyên tắc bồi thường như sau: 

Thiệt hại thực tế phải được bồi thường toàn bộ và kịp thời. Các bên có thể thỏa thuận về mức bồi thường, hình thức bồi thường bằng tiền, bằng hiện vật hoặc thực hiện một công việc, phương thức bồi thường một lần hoặc nhiều lần, trừ trường hợp pháp luật có quy định khác.

Người chịu trách nhiệm bồi thường thiệt hại có thể được giảm mức bồi thường nếu không có lỗi hoặc có lỗi vô ý và thiệt hại quá lớn so với khả năng kinh tế của mình.

Khi mức bồi thường không còn phù hợp với thực tế thì bên bị thiệt hại hoặc bên gây thiệt hại có quyền yêu cầu Tòa án hoặc cơ quan nhà nước có thẩm quyền khác thay đổi mức bồi thường.

Khi bên bị thiệt hại có lỗi trong việc gây thiệt hại thì không được bồi thường phần thiệt hại do lỗi của mình gây ra.

Bên có quyền, lợi ích bị xâm phạm không được bồi thường nếu thiệt hại xảy ra do không áp dụng các biện pháp cần thiết, hợp lý để ngăn chặn, hạn chế thiệt hại cho chính mình.

3. Bồi thường thiệt hại do nhiều người cùng gây ra

Trong thực tế có những thiệt hại được gây ra bởi nhiều người. Do đó, Bộ luật Dân sự 2015 cũng định tại Điều 587 trường hợp nhiều người cùng gây thiệt hại thì những người đó phải liên đới bồi thường cho người bị thiệt hại. Trách nhiệm bồi thường của từng người cùng gây thiệt hại được xác định tương ứng với mức độ lỗi của mỗi người; nếu không xác định được mức độ lỗi thì họ phải bồi thường thiệt hại theo phần bằng nhau.

4. Thời hiệu khởi kiện yêu cầu bồi thường thiệt hại

Thời hiệu khởi kiện yêu cầu bồi thường thiệt hại là 03 năm, kể từ ngày người có quyền yêu cầu biết hoặc phải biết quyền, lợi ích hợp pháp của mình bị xâm phạm.

Trên đây là một số nội dung cơ bản liên quan đến bồi thường thiệt hại khi có tai nạn giao thông. Căn cứ vào từng tình huống cụ thể mà người bị thiệt hại sẽ cung cấp các chứng cứ chứng minh thiệt hại và yêu cầu bồi thường thiệt hại theo quy định. Tuy nhiên cần phải lưu ý rằng, việc bị tai nạn giao thông không phải là do lỗi của người bị tai nạn. Nếu trường hợp một người bị tai nạn giao thông do lỗi của họ thì kể cả có thiệt hại xảy ra cũng sẽ không có căn cứ yêu cầu bồi thường theo quy định tại Điều 584 Bộ luật Dân sự 2015.