Quy định pháp luật về cho vay lãi ngày và cho vay nặng lãi

Khi cần gấp một khoản tiền mà không thể vay từ người thân quen, nhiều người đã lựa chọn vay lãi ngày. Tuy nhiên, liệu đây có phải một hình thức của cho vay nặng lãi không?

1. Vay lãi ngày

- Thuật ngữ “cho vay lãi ngày” diễn ra rất phổ biến hiện nay do nhu cầu cũng như sự lỏng lẻo trong quản lý của cơ quan có thẩm quyền nên việc vay lãi ngày rất khó bị loại bỏ, đôi khi được bành trướng tại các vùng quê nghèo. Ở rất nhiều nơi, những quảng cáo “cho vay lãi ngày nhanh, lãi suất thấp…” được dán khắp nơi trên đường. Hiện nay, với sự phát triển của mạng internet, những quảng cáo “có cánh” về việc cho vay lãi ngày với thủ tục nhanh, gọn, đơn giản, người vay nhận tiền vay nhanh… cũng không hiếm thấy trên mạng xã hội như Facebook, Zalo…

- Thủ tục vay trong trường hợp này cũng đơn giản, nhiều khi chỉ cần “cắm” Chứng minh nhân dân/Căn cước công dân hoặc bằng lái xe, thẻ sinh viên… tại chỗ cho vay là được đảm bảo để vay.

Như vậy, có thể hiểu vay lãi ngày là hình thức cho vay tính lãi suất theo ngày.

2. Vay lãi ngày có được xem là cho vay nặng lãi không

- Để xét vay lãi ngày có phải vay nặng lãi không thì trong phạm vi bài viết chỉ đề cập đến việc vay nợ giữa cá nhân với cá nhân hoặc cá nhân với tổ chức mà không phải tổ chức tín dụng bởi các tổ chức tín dụng thực hiện cho vay với mức lãi suất theo quy định của Ngân hàng Nhà nước.

- Quy định về thế nào là vay nặng lãi được giải thích tại khoản 1 Điều 2 Nghị quyết 01/2021/NQ-HĐTP. Cụ thể, cho vay lãi nặng được định nghĩa như sau:

1.“Cho vay lãi nặng” là trường hợp bên cho vay cho bên vay vay tiền với mức lãi suất gấp 05 lần trở lên mức lãi suất cao nhất quy định tại khoản 1 Điều 468 của Bộ luật Dân sự.

Trường hợp cho vay bằng tài sản khác (không phải là tiền) thì khi giải quyết phải quy đổi giá trị tài sản đó thành tiền tại thời điểm chuyển giao tài sản vay.”

Theo đó, lãi suất cao nhất mà các bên có thể thoả thuận nêu tại khoản 1 Điều 468 Bộ luật Dân sự là 20%/năm. Do đó, được xem là cho vay lãi nặng nếu các bên thoả thuận mức lãi suất cao hơn 100%/năm hoặc 0,27%/ngày.

Do đó, nếu lãi ngày vượt quá 0,27%/ngày thì có thể bị xem là cho vay nặng lãi.

3. Vay lãi ngày có bị phạt không?

Như vậy, cho vay ngày với lãi suất vượt quá 0,27%/ngày thì bị xem là cho vay nặng lãi. Và tuỳ vào từng trường hợp cũng như mức độ vi phạm, người cho vay lãi ngày với lãi suất bị xem là “nặng lãi” có thể bị xử phạt hành chính hoặc phải chịu trách nhiệm hình sự. Cụ thể:

- Bị phạt tiền từ 10 - 20 triệu đồng theo điểm đ khoản 4 Điều 12 Nghị định 144/2021/NĐ-CP:

+ Không đăng ký ngành, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện về an ninh trật tự mà cho vay tiền có cầm cố tài sản hoặc không cầm cố tài sản nhưng lãi suất cho vay vượt quá tỷ lệ lãi suất theo quy định của Bộ luật Dân sự;

+ Trường hợp này chỉ là người cho vay với mức lãi suất quá 20%/năm tương đương với việc cho vay quá 0,27%/ngày thì người cho vay đã có thể bị xử phạt vi phạm hành chính với mức tiền phạt như trên.

- Chịu trách nhiệm hình sự: Nếu mức độ nặng, người cho vay nặng lãi sẽ phải chịu trách nhiệm hình sự về Tội cho vay nặng lãi theo Điều 201 Bộ luật Hình sự năm 2015 được sửa đổi bổ sung năm 2017:

“Điều 201. Tội cho vay lãi nặng trong giao dịch dân sự

1. Người nào trong giao dịch dân sự mà cho vay với lãi suất gấp 05 lần trở lên của mức lãi suất cao nhất quy định trong Bộ luật dân sự, thu lợi bất chính từ 30.000.000 đồng đến dưới 100.000.000 đồng hoặc đã bị xử phạt vi phạm hành chính về hành vi này hoặc đã bị kết án về tội này, chưa được xóa án tích mà còn vi phạm, thì bị phạt tiền từ 50.000.000 đồng đến 200.000.000 đồng hoặc phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm.

2. Phạm tội mà thu lợi bất chính 100.000.000 đồng trở lên, thì bị phạt tiền từ 200.000.000 đồng đến 1.000.000.000 đồng hoặc phạt tù từ 06 tháng đến 03 năm.

3. Người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ 30.000.000 đồng đến 100.000.000 đồng, cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm.”

Trên đây là quy định pháp luật về cho vay lãi nặng, hy vọng sẽ giúp ích Quý độc giả.