Thời Covid-19, tự giải cứu bằng ... phá sản - Luật sư Phạm Thị Thoa

Mỗi ngày chúng ta đọc hàng chục bài báo nói về tình trạng kinh tế suy thoái, khủng hoảng do dịch bệnh Covid-19 gây ra. Ai cũng hiểu rằng, điều này không còn nằm ở các dự báo mà chúng đang trở thành sự thật hiện diện trước mắt.

Tại văn bản ngày 22/3/2020 của Bí thư thành uỷ Hồ Chí Minh- Nguyễn Thiện Nhân gửi Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc có kiến nghị giải pháp là “…để các doanh nghiệp phải đóng cửa vì dịch Corona toàn cầu duy trì được đội ngũ người lao động cơ bản của doanh nghiệp, không phá sản trong vòng 3 tháng, ít phá sản trong vòng 6 tháng”. Như vậy, vấn đề phá sản của doanh nghiệp là khó tránh khỏi.

Khi kinh tế suy thoái theo dây chuyền thì doanh nghiệp sẽ dần dần mất khả năng thanh toán và lâm vào tình trạng phá sản. Khi lâm vào tình trạng mất khả năng thanh toán, chủ doanh nghiệp, đại diện pháp luật sẽ phải đối diện với áp lực từ chủ nợ, mà áp lực này từ vô hình đến hữu hình. Luật phá sản cho chủ doanh nghiệp một lựa chọn khôn ngoan, mở ra một con đường sống cho doanh nghiệp hoặc ít nhất chủ doanh nghiệp cũng có thể tự ban cho doanh nghiệp mình một “cái chết” rõ ràng, trật tự.

Theo quy định của luật phá sản thì Doanh nghiệp mất khả năng thanh toán là doanh nghiệp không thực hiện nghĩa vụ thanh toán khoản nợ trong thời hạn 03 tháng kể từ ngày đến hạn thanh toán. Khi doanh nghiệp mất khả năng thanh toán thì đại diện theo pháp luật của doanh nghiệp, Chủ doanh nghiệp tư nhân, Chủ tịch Hội đồng quản trị của công ty cổ phần, Chủ tịch Hội đồng thành viên của công ty trách nhiệm hữu hạn hai thành viên trở lên, chủ sở hữu công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên, thành viên hợp danh của công ty hợp danh có nghĩa vụ nộp đơn yêu cầu mở thủ tục phá sản. Ngoài ra, Cổ đông hoặc nhóm cổ đông sở hữu từ 20% số cổ phần phổ thông trở lên trong thời gian liên tục ít nhất 06 tháng có quyền nộp đơn yêu cầu mở thủ tục phá sản khi công ty cổ phần mất khả năng thanh toán. Cổ đông hoặc nhóm cổ đông sở hữu dưới 20% số cổ phần phổ thông trong thời gian liên tục ít nhất 06 tháng có quyền nộp đơn yêu cầu mở thủ tục phá sản khi công ty cổ phần mất khả năng thanh toán trong trường hợp Điều lệ công ty quy định.

Lý do các cá nhân, nhóm cá nhân nêu trên nộp đơn yêu cầu mở thủ tục phá sản là:

1.          Có thể giúp doanh nghiệp hồi sinh thông qua phương án phục hồi hoạt động kinh doanh

Trong quy trình giải quyết phá sản, tại chương VII của Luật phá sản 2014, doanh nghiệp được quyền đưa ra phương án phục hồi hoạt động kinh doanh và thuyết phục chủ nợ thông qua phương án phục hồi hoạt động hoạt động kinh doanh. Điều này, giúp con nợ tìm cơ hội “sống” cuối cùng. 

Phương án phục hồi hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp, hợp tác xã mất khả năng thanh toán phải nêu rõ các biện pháp để phục hồi hoạt động kinh doanh; các điều kiện, thời hạn và kế hoạch thanh toán các khoản nợ. Các biện pháp để phục hồi hoạt động kinh doanh gồm: Huy động vốn; Giảm nợ, miễn nợ, hoãn nợ; Thay đổi mặt hàng sản xuất, kinh doanh; Đổi mới công nghệ sản xuất; Tổ chức lại bộ máy quản lý, sáp nhập hoặc chia tách bộ phận sản xuất; Bán cổ phần cho chủ nợ và những người khác; Bán hoặc cho thuê tài sản; Các biện pháp khác không trái quy định của pháp luật….

Nếu con nợ “chết”, chủ nợ sẽ lao đao, có khả năng sẽ mất luôn khoản nợ. Vì vậy, thay vì ép con nợ đến đường cùng và mất hết tất cả, chủ nợ sẽ cân nhắc phương án kinh doanh để con nợ của mình có cơ hội sống sót. Đây cũng là cách chờ đợi khoản nợ của mình sẽ được chi trả trong tương lai. Hiểu được tâm lý này, nếu thực sự doanh nghiệp mất khả năng thanh toán, chủ doanh nghiệp không thể đàm phán với từng chủ nợ thì việc mở thủ tục phá sản, đưa vụ việc ra Toà án và trình bày phương án phục hồi hoạt động kinh doanh trước hội nghị chủ nợ tại Toà án là một biện pháp khả thi và tỷ lệ đàm phán thành công cao hơn.

2.          Giải thoát chủ doanh nghiệp, đại diện pháp luật khỏi sự truy đòi, bủa vây của các chủ nợ

Khi con nợ mất khả năng thanh toán, các chủ nợ sẽ ở tình trạng tìm mọi phương án có thể nhằm thu hồi khoản nợ của mình. Trên thực tế, nhiều chủ nợ sử dụng công cụ pháp lý để cấm xuất cảnh đối với đại diện pháp luật, yêu cầu phong toả tài khoản, tài sản của doanh nghiệp cho mục đích thi hành án... Ngoài ra, những biện pháp ngoài luật có thể được áp dụng với các cá nhân điều hành doanh nghiệp, chủ doanh nghiệp như xúc phạm, đe doạ,… Quy trình giải quyết phá sản theo pháp luật phá sản sẽ gom tất cả các vụ kiện riêng lẻ lại để giải quyết trong một vụ việc phá sản, ngoài ra nó có thể giúp các bên giữ hoà khí, giảm sự căng thẳng và mâu thuẫn giữa các bên, khiến mọi việc diễn ra trật tự theo quy định của pháp luật.

3.          Chịu trách nhiệm cá nhân nếu không nộp đơn yêu cầu mở thủ tục phá sản

Người đại diện theo pháp luật của doanh nghiệp, Chủ doanh nghiệp tư nhân, Chủ tịch Hội đồng quản trị của công ty cổ phần, Chủ tịch Hội đồng thành viên của công ty trách nhiệm hữu hạn hai thành viên trở lên, chủ sở hữu công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên, thành viên hợp danh của công ty hợp danh có nghĩa vụ nộp đơn yêu cầu mở thủ tục phá sản khi doanh nghiệp mất khả năng thanh toán. Nếu cá nhân trên cố ý không nộp đơn yêu cầu mở thủ tục phá sản thì:

-       Có tránh nhiệm bồi thường trong trường hợp có thiệt hại phát sinh sau thời điểm doanh nghiệp, hợp tác xã mất khả năng thanh toán do việc không nộp đơn yêu cầu mở thủ tục phá sản gây ra.

-       Thẩm phán xem xét, quyết định về việc không được quyền thành lập doanh nghiệp làm người quản lý doanh nghiệp trong thời hạn 03 năm kể từ ngày Tòa án nhân dân có quyết định tuyên bố phá sản.

Từ những phân tích nêu trên, với tình hình kinh tế khó khăn trước mắt, chủ doanh nghiệp có thể nghiên cứu luật phá sản để tìm phương án phù hợp cho tình huống của doanh nghiệp mình, hoặc có thể vận dụng luật phá sản như một công cụ đàm phán với chủ nợ.