Hòa giải tranh chấp đất đai ở cơ sở

Tranh chấp đất đai hiện đang là vấn đề nóng bỏng thu hút sự quan tâm của dư luận xã hội ở nước ta. Tuy có hệ thống Tòa án để giải quyết các tranh chấp, người dân thường tìm đến các hình thức giải quyết khác trước khi phải tìm đến Tòa án như một biện pháp cuối cùng. Pháp Luật Đất đai đã có các quy định về giải quyết vấn đề này mà một trong những biện pháp đó là hoà giải. Mà cụ thể bước đầu tiên là tiến hành hòa giải tại cơ sở.

>> Đặt câu hỏi MIỄN PHÍ với Luật sư.

“Hoà giải tranh chấp đất đai ở cơ sở” là một thuật ngữ được sử dụng trong các văn bản pháp Luật Đất đai. Tuy nhiên, thuật ngữ này lại không được giải thích cụ thể trong Luật Đất đai năm 2013 và các văn bản hướng dẫn thi hành. Căn cứ vào quan niệm chung về hoà giải, chúng ta có thể đưa ra khái niệm về hoà giải tranh chấp đất đai ở cơ sở như sau: “Hoà giải tranh chấp đất đai ở cơ sở là tự chấm dứt việc xích mích, tranh chấp trong sử dụng đất giữa các bên bằng sự thương lượng với nhau hoặc qua sự trung gian của một người khác được tổ chức ở xóm, thôn, ấp, tổ dân phố.”. Theo Luật Đất đai năm 2013 và các quy định có liên quan, hòa giải cơ sở do nhóm hòa giải cơ sở ở địa phương (thường gồm có già làng, cán bộ về hưu, người đứng đầu các tổ chức quần chúng) đảm nhiệm. Nếu hoà giải cơ sở không thành công, UBND cấp phường/xã đứng ra tổ chức hoà giải. Nếu vẫn còn tranh chấp, các bên có thể đưa ra toà án phân xử.  

Hòa giải tranh chấp đất đai ở cơ sở là phương thức hòa giải tranh chấp đất đai có sự tham gia của bên thứ ba là tổ hòa giải cơ sở với tư cách là trung gian hòa giải. Khoản 1 Điều 202 Luật Đất đai năm 2013 quy định: “Nhà nước khuyến khích các bên tranh chấp đất đai tự hòa giải hoặc giải quyết tranh chấp đất đai thông qua hòa giải ở cơ sở” . Như vậy, trong trường hợp các bên tự hoà giải không thành thì tổ hòa giải ở cơ sở sẽ tiến hành gặp gỡ và đóng vai trò trung gian giúp các bên ngồi lại, thương lượng với nhau nhằm giải quyết bất đồng, mâu thuẫn. Tổ hòa giải cơ sở được UBND cấp xã thành lập tại các thôn, xóm, bản, ấp, tổ dân phố. Thành viên của tổ hoà giải là những người cao tuổi, có uy tín, hiểu biết pháp luật và kinh nghiệm sống được lựa chọn trong cộng đồng dân cư. Thông thường họ là trưởng thôn, tổ trưởng tổ dân phố, cán bộ Chi hội Phụ nữ, hội viên Chi hội Người cao tuổi, cán bộ, công chức nhà nước về hưu.  Để bảo đảm việc lựa chọn có chất lượng, chính xác đội ngũ các hoà giải viên cơ sở, pháp luật quy định Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cấp xã và các tổ chức thành viên có trách nhiệm phối hợp với UBND cấp xã để thành lập tổ hòa giải cơ sở.

Theo quy định của pháp luật hiện hành, có những tranh chấp phải thực hiện hòa giải cơ sở trước khi cơ quan nhà nước có thẩm quyền giải quyết. Đó là các tranh chấp đất đai phát sinh giữa những người sử dụng đất với nhau: Một là, các tranh chấp về quyền chiếm hữu, quản lý và sử dụng đất; Hai là, các tranh chấp về tài sản liên quan đến đất đai; Ba là, các tranh chấp về chuyển quyền sử dụng đất. Xét về bản chất thì đây là những tranh chấp dân sự phát sinh giữa những người sử dụng đất với nhau trong quá trình sử dụng đất, bình đẳng với nhau về quyền và nghĩa vụ. Vì vậy, khi loại tranh chấp này phát sinh thì việc hòa giải được ưu tiên và khuyến khích áp dụng. Việc thực hiện hoạt động hoà giải tranh chấp đất đai ở cơ sở có hiệu quả hay không không chỉ phụ thuộc vào các quy phạm pháp luật mà còn bị chi phối mạnh mẽ bởi các quy tắc đạo đức, phong tục tập quán truyền thống. Ở nông thôn nơi quan hệ cộng đồng còn rất khăng khít và các quy tắc đạo đức không thay đổi, hoạt động hoà giải cơ sở thường có tỷ lệ thành công cao hơn tại thành thị nơi đất đai là tài sản có giá trị kinh tế cao đồng thời mối quan hệ gắn bó trong cộng đồng kém phần khăng khít.

Thông tin liên quan

Danh bạ Luật sư Đất đai

Tranh chấp đất đai có sổ đỏ

Tư vấn tranh chấp đòi lại tài sản đã cho

Đơn xin hòa giải tranh chấp đất đai