Mượn nợ không trả

Luật sư trả lời bạn như sau:

Trong trường hợp của bạn, bạn có đầy đủ bằng chứng liên quan như: tin nhắn thể hiện việc cho vay, sao kê ngân hàng, địa chỉ nơi ở nơi làm việc của đồng nghiệp vay tiền của bạn. Do đó bạn hoàn toàn có quyền khởi kiện tại Tòa án nơi đồng nghiệp đang cư trú hoặc đang làm việc. Tại Đơn, trình bày rõ sự việc, kèm theo các chứng cứ bạn có, yêu cầu Tòa án buộc Bị đơn (Đồng nghiệp) hoàn trả lại đầy đủ số tiền đã mượn của bạn và trả thêm phần lãi chậm thực hiện nghĩa vụ theo quy định pháp luật. 

Bạn nên liên hệ trực tiếp với luật sư qua số điện thoại 0914.431.086 cung cấp thêm tài liệu chứng cứ bạn có để được tư vấn cụ thể và hướng dẫn chi tiết nhất.

Nếu bạn đang gặp phải vấn đề về pháp luật, hãy liên hệ với luật sư để được tư vấn và hỗ trợ kịp thời.

Tư vấn hoàn toàn miễn phí sau đó mới báo phí thuê luật sư để bạn dễ dàng quyết định!

GỌI NGAY LUẬT SƯ 0914.431.086

Luật sư Lê Đức Tuấn.

Người vay tiền không trả, có dấu hiệu lừa đảo: Nên kiện dân sự hay hình sự để đòi lại tiền?

Chào anh/chị, vấn đề của anh/chị được Luật sư Nguyễn Thành Huân – Giám đốc Công ty Luật Sư 11 – tư vấn như sau:

Từ tháng 12/2024 đến tháng 11/2025, anh/chị chuyển khoản tổng số tiền 170.150.000 đồng cho đồng nghiệp thông qua Zalo, kèm chứng từ rõ nội dung “cho vay”. Sau nhiều lần hứa hẹn và viện lý do, người vay vẫn không hoàn trả. Có dấu hiệu dùng thủ đoạn gian dối để chiếm đoạt tiền (lừa vay để cờ bạc, viện cớ hụi, con bệnh...). Anh/chị băn khoăn có thể khởi kiện dân sự hay hình sự và khả năng đòi lại tiền.

1. Hành vi vay tiền không trả có thể bị xử lý hình sự trong trường hợp nào?

Theo quy định tại Điều 175 Bộ luật Hình sự 2015, sửa đổi bổ sung năm 2017, 2025 về tội Lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản, người nào có các hành vi:

a) Vay, mượn, thuê tài sản của người khác hoặc nhận được tài sản của người khác bằng hình thức hợp đồng rồi dùng thủ đoạn gian dối hoặc bỏ trốn để chiếm đoạt tài sản đó hoặc đến thời hạn trả lại tài sản mặc dù có điều kiện, khả năng nhưng cố tình không trả;

b) Vay, mượn, thuê tài sản của người khác hoặc nhận được tài sản của người khác bằng hình thức hợp đồng và đã sử dụng tài sản đó vào mục đích bất hợp pháp dẫn đến không có khả năng trả lại tài sản.

thì có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự.

→ Trong trường hợp của anh/chị, nếu người vay có hành vi như:

• Sử dụng tài sản vào mục đích bất hợp pháp như cờ bạc qua mạng.

• Liên tục viện lý do gian dối để không trả tiền (dùng lý do con bệnh, hụi, rút sổ tiết kiệm...).

• Cắt liên lạc sau khi vay tiền, không có thiện chí trả nợ.

→ Đây là căn cứ có dấu hiệu lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản, anh/chị có thể gửi đơn tố giác tội phạm đến cơ quan công an để xem xét khởi tố vụ án hình sự.

2. Nếu kiện dân sự, có đòi lại được tiền hay không?

Theo Điều 463 và Điều 466 Bộ luật Dân sự 2015, hợp đồng vay tiền là giao dịch dân sự. Nếu người vay không trả tiền đúng hạn, bên cho vay có quyền yêu cầu Tòa án buộc trả gốc, lãi (nếu có thỏa thuận hoặc theo quy định pháp luật).

→ Trong trường hợp của anh/chị:

• Có tin nhắn Zalo thể hiện việc vay tiền.

• Có chứng từ chuyển khoản ghi rõ nội dung “cho vay”.

• → Đây là chứng cứ đầy đủ để khởi kiện dân sự đòi nợ.

Tuy nhiên, nếu người vay không có tài sản, không có thu nhập ổn định, thì việc thi hành án sẽ khó khăn hơn – cần cân nhắc về thời gian thu hồi tiền.

3. Khi nào nên chọn hình sự thay vì dân sự?

→ Nếu có căn cứ chứng minh người vay có hành vi sử dụng sai mục đích, cố tình lừa dối để vay, không có ý định trả tiền thì nên tố giác hành vi lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản.

→ Trong trường hợp người vay thực sự khó khăn tài chính, có thiện chí trả nhưng chưa có điều kiện, thì nên chọn khởi kiện dân sự.

→ Dựa vào tình tiết anh/chị cung cấp, hành vi của người vay có dấu hiệu lạm dụng, nên ưu tiên tố giác hình sự để được điều tra, răn đe và đảm bảo khả năng thu hồi tiền.

4. Trình tự thủ tục để nộp đơn khởi kiện hoặc tố cáo ra sao?

• Tố giác hình sự: Gửi đơn đến Công an xã nơi người vay cư trú, kèm theo:

  • Tin nhắn Zalo thể hiện lời vay và hứa trả.

  • Chứng từ chuyển khoản (ghi rõ "cho vay").

  • Bằng chứng các lần vay thêm kèm lý do gian dối.

  • Các tin nhắn hứa hẹn, cắt liên lạc, thay đổi lý do...

• Khởi kiện dân sự:

  • Gửi đơn khởi kiện đến TAND khu vực nơi bị đơn cư trú.

  • Chuẩn bị hồ sơ: CMND, hộ khẩu, chứng từ chuyển khoản, tin nhắn, xác nhận vay (nếu có), yêu cầu đòi lại toàn bộ số tiền.

5. Lưu ý & khuyến nghị từ Luật Sư 11:

• Anh/chị nên ưu tiên tố giác hình sự nếu thấy dấu hiệu gian dối ngay từ đầu.

• Trong quá trình điều tra, nếu Công an không khởi tố, anh/chị vẫn có thể khởi kiện dân sự song song.

• Nên tìm thêm nhân chứng, lưu lại toàn bộ nội dung tin nhắn và in sao kê ngân hàng để làm chứng cứ.

• Không nên tiếp tục liên hệ riêng với người vay, tránh bị dụ dỗ hoặc bị kiện ngược.

Nếu anh/chị cần hỗ trợ thêm về vấn đề này, vui lòng liên hệ với luật sư qua thông tin sau:
📍 CÔNG TY LUẬT TNHH LUẬT SƯ 11
✔️ 120 – 122 Điện Biên Phủ, phường Tân Định, TP. Hồ Chí Minh
📞 0979 800 000 – Zalo/Mobile
📧 nguyenthanhhuan@luatsu11.vn
🌐 https://luatsu11.vn

Luật sư Nguyễn Thành Huân sẽ cùng đội ngũ là những luật sư nhiều năm kinh nghiệm tại Công ty Luật Sư 11 đồng hành cùng anh/chị để giải quyết vấn đề nêu vấn đề và bảo vệ tốt nhất quyền lợi hợp pháp của anh/chị. 

Luật sư Nguyễn Thành Huân.

Chào Bạn,

Căn cứ thông tin Bạn cung cấp, luật sư đưa ra ý kiến pháp lý như sau:

 I. TÓM TẮT SỰ VIỆC

1. Từ 04/12/2024 đến 22/11/2025, đồng nghiệp của Bạn nhiều lần nhắn tin Zalo xin vay tiền, với tổng số tiền 170.150.000 đồng.
2. Mục đích vay được người vay trình bày là buôn bán quần áo second-hand.
3. Bạn đã chuyển khoản đầy đủ, có:
• Tin nhắn Zalo thể hiện yêu cầu vay – xác nhận nhận tiền;
• Chứng từ chuyển khoản, nội dung ghi rõ: “cho vay”.
4. Sau khi nhận tiền:
• Người vay không trả nợ dù đã nhiều lần hứa hẹn;
• Tiếp tục đưa ra các lý do gian dối để vay thêm (bị lừa buôn bán, chơi hụi, con ốm, rút sổ tiết kiệm…);
• Thực tế sử dụng tiền để cờ bạc online và thua hết;
• Hiện nay liên lạc không ổn định, có dấu hiệu né tránh.
5. Bạn biết địa chỉ cư trú, biết tình trạng gia đình và tài sản liên quan.

Bạn hỏi:

• Nên khởi kiện dân sự hay tố giác hình sự?
• Khả năng thu hồi tiền có cao không?

II. VẤN ĐỀ PHÁP LÝ CẦN GIẢI QUYẾT

1. Quan hệ pháp lý giữa hai bên là tranh chấp dân sự hay hành vi phạm tội hình sự?
2. Có đủ căn cứ để xử lý hình sự về tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản hoặc lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản hay không?
3. Hướng đi nào tối ưu nhất để thu hồi tiền?

III. CƠ SỞ PHÁP LÝ

• Bộ luật Dân sự 2015;
• Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung 2017);
• Bộ luật Tố tụng hình sự 2015;
• Bộ luật Tố tụng dân sự 2015.

IV. PHÂN TÍCH PHÁP LÝ

1. Về quan hệ vay tài sản (dân sự)

Theo Điều 463 Bộ luật Dân sự 2015:

Hợp đồng vay tài sản là sự thỏa thuận giữa các bên, theo đó bên cho vay giao tài sản cho bên vay; khi đến hạn, bên vay phải hoàn trả tài sản.

Trong vụ việc này:

• Có thỏa thuận vay tiền rõ ràng (tin nhắn Zalo);
• Có chứng cứ giao tiền (chuyển khoản, nội dung “cho vay”);
• Số tiền vay cụ thể, xác định được.

è Đủ căn cứ xác lập hợp đồng vay tài sản hợp pháp, dù không lập giấy vay tiền riêng.

è Nếu chỉ dừng ở việc vay – không trả, thì đây là tranh chấp dân sự, giải quyết bằng khởi kiện tại Tòa án.

2. Xem xét dấu hiệu hình sự – KHÔNG PHẢI mọi trường hợp vay không trả đều là tội phạm

Pháp luật hình sự không hình sự hóa quan hệ vay mượn thông thường. Chỉ xử lý hình sự khi có yếu tố gian dối hoặc chiếm đoạt.

Trong vụ việc này, cần phân biệt hai tội danh có thể đặt ra:

3. Khả năng cấu thành Tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản (Điều 174 BLHS)

Dấu hiệu pháp lý bắt buộc:

• Gian dối ngay từ đầu;
• Mục đích chiếm đoạt có trước khi nhận tiền;
• Người bị hại giao tiền vì tin vào gian dối đó.

Đối chiếu vụ việc:

• Ban đầu người vay nói vay để buôn bán;
• Sau này mới phát hiện thực tế dùng tiền để cờ bạc;
• Tuy nhiên:
• Khó chứng minh ngay từ lần vay đầu tiên đã có ý định lừa đảo;
• Việc thay đổi mục đích sử dụng tiền chưa đủ mạnh để khẳng định gian dối ngay từ đầu.

è Khả năng khởi tố tội Lừa đảo chiếm đoạt tài sản: KHÔNG CAO, trừ khi:

• Chứng minh được ngay từ đầu đã bịa đặt việc buôn bán, không hề tồn tại hoạt động kinh doanh;
• Hoặc có nhiều người bị hại tương tự.

4. Khả năng cấu thành Tội lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản (Điều 175 BLHS)

Theo Điều 175 BLHS, tội phạm này xảy ra khi:

• Ban đầu nhận tài sản hợp pháp (vay, mượn);
• Sau đó:
• Sử dụng tài sản vào mục đích bất hợp pháp dẫn đến không có khả năng trả;
• Gian dối, bỏ trốn, hoặc cố tình không trả.

Đối chiếu vụ việc:

• Nhận tiền vay hợp pháp;
• Dùng tiền vào cờ bạc online (mục đích bất hợp pháp);
• Liên tục gian dối để vay thêm;
• Hiện nay né tránh, liên lạc không ổn định;
• Số tiền 170 triệu đồng vượt xa mức truy cứu trách nhiệm hình sự.

è Có cơ sở pháp lý để xem xét dấu hiệu Tội lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản.

Tuy nhiên, thực tiễn cho thấy:

• Cơ quan điều tra rất thận trọng, thường:
• Yêu cầu chứng minh rõ yếu tố “chiếm đoạt”;
• Dễ hướng vụ việc sang quan hệ dân sự nếu người vay chưa bỏ trốn hẳn.

V. NÊN KIỆN DÂN SỰ HAY TỐ GIÁC HÌNH SỰ?

1. Đánh giá thực tế khả năng thu hồi tiền

è Trong vụ việc này, mục tiêu chính là thu hồi tiền, không phải chỉ xử lý hình sự.

2. Hướng đi được khuyến nghị (THỰC TẾ & HIỆU QUẢ)

Phương án tối ưu:

Bước 1:
Gửi ĐƠN TỐ GIÁC TỘI PHẠM đến Cơ quan CSĐT nơi người vay cư trú, nêu rõ:

• Hành vi vay – gian dối – sử dụng tiền cờ bạc;
• Số tiền lớn;
• Dấu hiệu né tránh nghĩa vụ.

è Mục đích chính: tạo áp lực pháp lý.

Bước 2 (song song hoặc sau đó):
Chuẩn bị HỒ SƠ KHỞI KIỆN DÂN SỰ đòi nợ tại TAND nơi bị đơn cư trú.

è Thực tiễn: rất nhiều trường hợp gia đình/chồng đứng ra trả nợ để tránh rủi ro hình sự, dù họ không có nghĩa vụ pháp lý trực tiếp.

VI. VỀ TRÁCH NHIỆM CỦA CHỒNG VÀ CHA MẸ NGƯỜI VAY

• Cha mẹ:
  Không có nghĩa vụ trả nợ thay nếu không bảo lãnh, không cùng vay.
• Vợ/ Chồng:
• Nếu khoản vay nhằm phục vụ nhu cầu chung gia đình, có thể xem là nghĩa vụ chung vợ chồng;
• Nếu vay phục vụ mục đích cá nhân (cờ bạc), thì:
• Vẫn có thể xác minh tài sản chung để thi hành án;
• Thực tế thường có sự tự nguyện hỗ trợ trả nợ để tránh hậu quả pháp lý.

VII. KẾT LUẬN

1. Đây không chỉ đơn thuần là tranh chấp vay tiền, mà có dấu hiệu lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản.
2. Việc tố giác hình sự có cơ sở pháp lý, nhưng không chắc chắn 100% sẽ bị khởi tố.
3. Để tối đa khả năng thu hồi tiền, nên:
• Tố giác hình sự để tạo áp lực;
• Song song chuẩn bị khởi kiện dân sự để có bản án làm căn cứ thi hành.

Trân trọng.

Nếu bạn đồng ý với ý kiến tư vấn, vui lòng để lại nhận xét cho mọi người cần tham khảo.

Luật sư Nguyễn Thanh Hải.

1. Dưới góc độ pháp lý, vụ việc của bạn vừa có quan hệ tranh chấp về dân sự (vay mượn tài sản) và vừa có đủ yêu tố cấu thành tội phạm (Tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản hoặc Tội lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản). Tuy nhiên, mục tiêu cuối cùng bạn cần hướng đến là khả năng thu hồi số tiền đã cho vay.

2. Bạn có hai phương thức để giải quyết vụ việc của mình:

2.1 Nộp hồ sơ khởi kiện vụ án dân sự đến Tòa án nhân dân có thẩm quyền để yêu cầu trả số tiền nợ, cộng với tiền lãi (nếu có).

- Ưu điểm: Người vay tiền không bị xem xét truy cứu trách nhiệm hình sự.

- Nhược điểm: Nếu đồng nghiệp của bạn không có tài sản, bản án/quyết định của Tòa án rất khó được thi hành do bạn đã xác định là họ không có tài sản.

2.2 Gửi đơn tố giác tội phạm đến Cơ quan cảnh sát điều tra có thẩm quyền đề nghị truy cứu trách nhiệm hình sự Tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản hoặc Tội lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản.

- Ưu điểm: Gây áp lực rất lớn cho người vay để họ phải tìm cách trả nợ nhằm giải quyết việc truy cứu trách nhiệm hình sự hoặc tạo tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự. Đồng thời, khi giải quyết vụ án hình sự thì Tòa án cũng xem xét giải quyết luôn cả phần dân sự (vẫn tuyên buộc người vay trả nợ cho bạn).

- Nhược điểm: Mối quan hệ đồng nghiệp, bạn bè hoàn toàn bị rạn nứt, đỗ vỡ do người vay tiền bị truy cứu trách nhiệm hình sự, gây nhiều hệ lụy đến cuộc sống của họ và gia đình.

3. Tùy thuộc vào mức độ tình cảm, mối quan hệ thân thiết giữa hai người và mong muốn thực sự của mình, bạn lựa chọn một trong hai phương thức hoặc có thể xem xét kết hợp cả hai phương cùng lúc và/hoặc trước, sau để tiết kiệm thời gian.

4. Ngoài ra, cha mẹ không có nghĩa vụ phải trả nợ thay cho con cái (đã thành niên, có đầy đủ năng lực hành vi dân sự) của họ. Đồng thời, theo như bạn xác định thì số tiền vay chỉ dùng vào việc chơi cờ bạc nên đây chỉ là khoản nợ riêng của người vay chứ chồng của người đồng nghiệp không có nghĩa vụ liên đới trả nợ.

Luật sư Nguyễn Thanh Khoa.