Tư vấn chiếm đoạt tài sản

Kính gửi chị Thúy Phan,
Cảm ơn chị đã tin tưởng và gửi thông tin vụ việc. Sau khi xem xét các nội dung chị cung cấp, luật sư tư vấn như sau:

1. Về bản chất pháp lý của giao dịch 9.000 USD

Dựa theo mô tả, các khoản tiền 9.000 USD có đủ các dấu hiệu của giao dịch vay tài sản theo Điều 463 Bộ luật Dân sự 2015:

• Bên kia chủ động yêu cầu vay trong nhiều đợt;
• Vợ chồng chị chuyển tiền qua ngân hàng / Western Union;
• Không có thỏa thuận biếu tặng, hỗ trợ;
• Hai bên thỏa thuận vay không lãi suất.

Như vậy, về pháp lý, đây là nghĩa vụ vay – phải hoàn trả.
Việc người vay tự diễn giải “4.000 USD trước đây là tiền bán đất” để phủ nhận nghĩa vụ trả nợ là hoàn toàn không có giá trị khi:

• Không tồn tại giao dịch mua bán đất;
• Không có giấy tờ ủy quyền bán đất;
• Không có hợp đồng công chứng hoặc hợp đồng chuyển nhượng theo Điều 502, 503 Bộ luật Dân sự và Luật Đất đai;
• Không có chứng cứ về việc “lỗ đất” hay bất kỳ nghĩa vụ tài chính nào phát sinh.

==> Lập luận của bên kia là vô căn cứ, không có giá trị chứng minh trước tòa.

2. Có cơ sở khởi kiện đòi nợ dân sự

Với các chứng cứ chị đang có, chị hoàn toàn có quyền khởi kiện đòi lại 9.000 USD theo thủ tục dân sự (Điều 466 BLDS về nghĩa vụ trả nợ).

Chứng cứ của chị rất có giá trị, gồm:

1.    Sao kê / chứng từ chuyển khoản từ tài khoản chồng chị → chứng minh có giao dịch chuyển tiền cho đúng người;

2.    Tin nhắn Zalo, Viber (trước khi bị xóa) → thể hiện nhu cầu vay và thừa nhận quan hệ vay;

3.    Nhân chứng biết về việc cho vay;

4.    Bằng chứng người vay vay nhiều lần trong 10 tháng → củng cố tính chất liên tục của giao dịch vay.

Tòa án không yêu cầu người cho vay phải ký giấy vay, chỉ cần chứng cứ chứng minh có giao dịch và mục đích vay.

3. Có dấu hiệu hình sự hay không?

Hành vi của người vay chặn liên lạc, xóa tài khoản, né tránh trả nợ có thể xem xét dưới góc độ:

(i) Tội Lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản – Điều 175 BLHS 2015

Áp dụng nếu:

• Ban đầu vay tiền hợp pháp;
• Sau đó bỏ trốn, hoặc dùng thủ đoạn gian dối để chiếm đoạt;
• Hoặc cố tình không trả dù có khả năng.

Trường hợp anh ta xóa liên lạc, cắt đứt thông tin, thay đổi chỗ ở có thể xem là “bỏ trốn nhằm chiếm đoạt tài sản”.

Giá trị 9.000 USD (~230 triệu VND) → thuộc khung hình phạt từ 2 – 7 năm tù.

(ii) Tuy nhiên

Cơ quan công an thường xem xét rất kỹ xem việc không trả nợ là:

• Tranh chấp dân sự, hay
• Có thật sự bỏ trốn – gian dối để chiếm đoạt ngay từ đầu.

Nếu hành vi chưa đủ yếu tố cấu thành tội, chị vẫn hoàn toàn có thể:

✔ Khởi kiện dân sự đòi nợ,
✔ Song song gửi đơn tố giác để công an xác minh.

4. Về khả năng thu hồi tiền

• Nếu xác định được địa chỉ cư trú của người vay, tòa án sẽ triệu tập, xét xử và có thể cưỡng chế thi hành án (kê biên tài sản, trừ vào thu nhập...).
• Nếu người vay cố tình bỏ trốn, việc tố giác hình sự là giải pháp mạnh để tạo sức ép và buộc họ quay lại giải quyết.

Trong các vụ việc tương tự, khả năng thu hồi rất phụ thuộc vào:

• Người vay hiện có tài sản hay nguồn thu hay không;
• Có còn cư trú tại Việt Nam hay đã ra nước ngoài;
• Khả năng cung cấp địa chỉ chính xác của người vay.

Nhìn chung, chứng cứ chị có khá đầy đủ, cơ hội đòi lại tiền là tốt.

5. Chị nên chuẩn bị thêm những tài liệu gì

✔ Bản in toàn bộ lịch sử chuyển khoản;
✔ Biên bản ghi nhận nhân chứng (nếu có thể);
✔ Toàn bộ tin nhắn Zalo, SMS, kể cả nội dung cũ trước khi chặn;
✔ Thông tin địa chỉ cư trú, số CMND, nơi làm việc của người vay;
✔ Ghi lại thời điểm và cách thức anh ta chặn liên lạc (chụp màn hình).

Nếu còn lưu giữ bất kỳ tin nhắn nào thể hiện người đó thừa nhận đang nợ thì giá trị chứng minh cực cao.

6. Đề xuất hướng xử lý

Bước 1: Gửi Thông báo yêu cầu trả nợ (bằng văn bản, có bằng chứng gửi).

Bước 2: Sau 7–10 ngày không trả →

• Nộp đơn khởi kiện dân sự tại TAND nơi người vay cư trú.

Bước 3: Tùy mức độ, có thể

• gửi đơn tố giác tội phạm Điều 175 BLHS tại Công an quận/huyện.

Hai thủ tục hoàn toàn có thể tiến hành song song.

Luật sư Nguyễn Thanh Hải.

Chào chị!

Chị liên hệ Luật sư qua số điện thoại 0977761893 để được tư vấn chi tiết nhé.

Luật sư Phạm Đức Huy.

Luật sư trả lời bạn như sau:

Qua thông tin mà bạn cung cấp, có cơ sở xác định khoản tiền 9.000 USD là quan hệ vay tài sản hợp pháp, không phải giao dịch tặng cho. Việc người vay đưa ra lập luận “4.000 USD năm 2009 là tiền bán đất giúp bị lỗ” là không có căn cứ, vì không có hợp đồng ủy quyền, giấy tờ mua bán hay bất kỳ chứng minh nào; theo pháp luật tố tụng, ai cho rằng mình có quyền thì phải chứng minh, nếu không chứng minh được thì yêu cầu đó không được chấp nhận. Với chứng cứ hiện có, hướng khởi kiện dân sự đòi nợ là rõ ràng và khả thi nhất; Tòa án có đủ cơ sở để xác định nghĩa vụ trả nợ của người vay. Hướng xử lý hình sự (về tội Lạm dụng tín nhiệm hoặc Lừa đảo chiếm đoạt tài sản) chỉ xem xét khi có thêm dấu hiệu rõ ràng về gian dối hoặc bỏ trốn nhằm chiếm đoạt. Việc người vay chặn liên lạc, né tránh không làm mất nghĩa vụ trả nợ; khi khởi kiện, chỉ cần xác định địa chỉ cư trú cuối cùng, và Tòa có thể xét xử vắng mặt. Bạn cần chuẩn bị đầy đủ sao kê chuyển khoản, tin nhắn, thông tin người vay để nộp hồ sơ khởi kiện dân sự nhằm bảo vệ quyền lợi của mình.

Trong trường hợp này, anh/chị cần liên hệ trực tiếp với luật sư qua số điện thoại 0914.431.086 để được tư vấn cụ thể và chi tiết nhất.

Nếu bạn đang gặp phải vấn đề về pháp luật, hãy liên hệ với luật sư để được tư vấn và hỗ trợ kịp thời.

Tư vấn hoàn toàn miễn phí sau đó mới báo phí thuê luật sư để bạn dễ dàng quyết định!

GỌI NGAY LUẬT SƯ 0914.431.086

Luật sư Lê Đức Tuấn.

1.     Đánh giá hành vi vay tiền và khả năng xử lý theo dân sự hoặc hình sự

Theo Điều 463 Bộ luật Dân sự 2015, hợp đồng vay tài sản được xác lập khi:

-      Bên cho vay giao tài sản cho bên vay;

-      Bên vay có nghĩa vụ hoàn trả đúng hạn, đúng số lượng;

-      Chỉ phải trả lãi nếu có thỏa thuận hoặc pháp luật quy định.

Trong vụ việc này, chị đã nhiều lần chuyển tiền, có sao kê, lịch sử tin nhắn Zalo/Viber thể hiện bên vay chủ động hỏi vay, nên có đủ căn cứ xác định giao dịch vay tài sản đã hình thành hợp pháp theo BLDS.

Về lập luận “9.000 USD là tiền bù lỗ bán đất”

Đây là lập luận không đáng tin cậy và thiếu cơ sở pháp lý vì:

-      Giao dịch liên quan đến đất đai bắt buộc phải được lập thành văn bản, có công chứng/chứng thực, theo Luật Đất đai.

-      Người vay không đưa ra được bất kỳ chứng từ, hợp đồng, giấy tờ nào chứng minh đã “bán đất thay” hoặc “chị phải bù lỗ”.

-      Khoản 4.000 USD từ năm 2009 đã được trả xong và không liên quan đến khoản vay 9.000 USD sau này.

-      Việc vay 9.000 USD diễn ra trong thời gian dài, người vay nhiều lần chủ động yêu cầu và không hề đề cập đến “bù lỗ đất” tại thời điểm vay.

Tuy nhiên, vì chị chưa cung cấp được tài liệu chứng minh giao dịch mua bán đất không tồn tại, và cũng chưa có tuyên bố xác thực về việc không có bất kỳ lời nói hay tin nhắn nhắm chỉ việc bù lỗ nên VPLS tạm thời chưa thể đưa ra kết luận tuyệt đối, nhưng đánh giá sơ bộ thì lập luận của bên vay không có giá trị pháp lý.

Về hướng yêu cầu dân sự

Căn cứ các Điều 166, 357, 466, 468 BLDS 2015, chị hoàn toàn có quyền:

-      Nộp đơn khởi kiện yêu cầu trả 9.000 USD

-      Yêu cầu lãi chậm trả (nếu có yêu cầu)

Theo đánh giá các tài liệu mà chị đang có, các chứng cứ này đủ cơ sở để chứng minh nghĩa vụ vay – nghĩa vụ trả của bên vay. Nên hướng khởi kiện dân sự là hướng xử lý ổn định và khả thi nhất.

Về khả năng xử lý hình sự (Điều 175 – Lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản)

Cơ quan điều tra có thể xem xét xử lý hình sự nếu có các dấu hiệu:

-      Vay tiền bằng thủ đoạn gian dối;

-      Đến hạn có khả năng trả nhưng cố tình trốn tránh;

-      Có hành vi bỏ trốn, né tránh việc trả nợ.

Đối chiếu với vụ việc của chị:

-      Người vay xóa WhatsApp, Viber, chặn liên lạc;

-      Tự dựng câu chuyện “bù tiền đất”;

-      Không thiện chí trả nợ;

-      Có dấu hiệu trốn tránh nghĩa vụ.

Do đó, chị có quyền nộp đơn tố giác tội phạm tại Công an xã/phường nơi người đó cư trú. Tuy nhiên, cơ quan điều tra sẽ đánh giá tổng thể về mọi khía cạnh:

-      Nếu xác định việc vay không nhằm chiếm đoạt ngay từ đầu, vụ việc có thể được hướng về tranh chấp dân sự.

-      Nếu chứng minh được mục đích gian dối ngay từ đầu thì khả năng khởi tố sẽ cao.

2.     Đánh giá tài liệu và khả năng chứng minh

Tài liệu chị đang có thể hiện đủ cơ sở để khởi kiện dân sự để đòi nợ, VPLS Khuyến nghị bổ sung:

(a)   In toàn bộ lịch sử chuyển khoản / Western Union, kèm chú thích từng khoản tương ứng với tin nhắn vay tiền.

(b)   Sao lưu toàn bộ tin nhắn (file pdf + ảnh chụp màn hình).

(c)   Lập vi bằng (nếu cần) để xác nhận hành vi chặn liên lạc, né tránh (do Thừa phát lại lập).

(d)   Xác minh nơi cư trú: đây là điều quan trọng để tòa án thụ lý.

(e)   Lập bảng timeline chi tiết 10 tháng vay nợ của người bạn kia

(f)    Thu thập thông tin về tài sản, thu nhập, tài khoản ngân hàng đứng tên người vay (phục vụ thi hành án sau này).

3.     Khi người vay cố tình né tránh – pháp luật xử lý thế nào?

Trong tố tụng dân sự:

-      Tòa án triệu tập hợp lệ hai lần.

-      Nếu người vay cố tình không đến → Tòa xử vắng mặt theo Điều 227 BLTTDS.

-      Bản án có hiệu lực → chuyển sang Cơ quan thi hành án dân sự, áp dụng biện pháp:

·       Phong tỏa tài khoản

·       Kê biên tài sản

·       Khấu trừ thu nhập

Vấn đề quan trọng là chị phải có thông tin về tài sản hoặc nơi cư trú thì thi hành án mới khả thi.

Trong tố tụng hình sự: nếu có dấu hiệu bỏ trốn thì công an có quyền truy tìm, triệu tập, thậm chí áp dụng biện pháp ngăn chặn.

4.     Về khả năng thu hồi khoản nợ 9.000 USD

Khả năng thu hồi phụ thuộc vào 2 yếu tố chính:

(a)   Xác định được nơi cư trú để tòa thụ lý và thi hành án

(b)   Người vay có tài sản hoặc thu nhập để thi hành án

Do vậy, nếu người vay có tài khoản ngân hàng, thu nhập, tài sản thì khả năng thu hồi cao, còn nếu người vay không có tài sản thì việc thi hành sẽ khó khăn hơn, nhưng vẫn có thể cưỡng chế theo thu nhập định kỳ.

Trên đây là ý kiến tư vấn pháp lý của Văn phòng Luật sư Triển Luật dựa trên những thông tin bạn cung cấp. Trong trường hợp còn vướng mắc, cần hỗ trợ trong việc kiểm tra quy định pháp luật hoặc chuẩn bị hồ sơ khởi kiện, bạn có thể liên hệ trụ sở VPLS tại số 213A Nguyễn Xí, Phường Bình Lợi Trung, TP.HCM hoặc gọi điện thoại cho Luật sư Thảo số 0776820693 nhé.

Luật sư Hồ Ngọc Hiền Thảo.